THỜI NAY XEM MẠCH CẦN LƯU Ý DỄ BỊ NHẦM .
Trong Đông y xem mạch gọi là (thiết chẩn) nằm trong tứ chẩn
Vọng-Văn- Vấn – Thiết .
Trong đó thiết chẩn được đặt cuối cùng khi thông qua vọng văn vấn để quyết định trong chẩn đoán . Hàn – Nhiệt – Hư – Thực – Biểu-Lý. Rồi đưa ra pháp trị . Hàn thì dùng Ôn pháp – nhiệt dùng thanh pháp – hư dùng bổ pháp – thực dùng tả pháp. Khi đã xác định chính xác . Hàn dùng ôn pháp – Nhiệt dùng thanh pháp hư dùng bổ pháp thực dùng tả pháp. Thì dù cho chưa khỏi bệnh nhưng cũng ko bị nhầm pháp mà sinh nguy hiểm cho người bệnh.
Cổ nhân dạy. Trọng pháp bất trọng phương . Phương giả pháp dã
Phương thuốc thì có nhiều nhưng pháp chỉ có một.
Ví dụ như chứng vị lạnh đau bụng .có nhiều bài thuốc để trị như . lý trung thang – phụ tử lý trung thang – hương sa lục quân thang.. .
Nhưng chỉ có một pháp duy nhất là Ôn vị ( ôn pháp)
Do đó việc quyết đoán qua thiết chẩn đặc biệt quan trọng . tuy nhiên ngày nay trên lâm sàng gặp rất nhiều trường hợp khi xem mạch sẽ bị sai nếu không kết hợp nhuần nhuyễn phối hợp tứ chẩn .
Ví dụ một bênh nhân khi xem thấy mach trầm trì ( 59 nhip/p) ta thấy trì tức là hàn .hàn tất phải dùng ôn pháp với các vị thuốc như phụ tử quế nhục can khương .. Phù hợp với mạch . nhưng khi xem lưỡi lại thấy rêu lưỡi dày vàng. Hỏi bệnh nhân bảo háo nước muốn uống nước mát thấy nóng trong ruột.
Như vậy thiệt chẩn ( xem lưỡi ) và thiết chẩn trái nhau. Lúc này rất cần thêm kinh nghiệm lâm sàng của thầy thuốc.đặc biệt khi xem lưỡi phân biệt hàn nhiệt rất rõ .rêu lưỡi vàng dày khô thì chắc chắn lý nhiệt.
Lại nói xem lưỡi khi tôi được học lớp chuyên sâu y học cổ truyên tại trung ương hội Đông y Việt Nam khóa một (1992 -1994) do các Lão y của Trung ương Hội và bệnh viện yhct Trung ương giảng dạy. Khi ấy Thầy Đinh Văn Mông giảng về xem lưỡi phân hàn nhiệt thầy ví dụ rất dễ hiểu.
Thầy giảng. Ta để tờ giấy trắng vào cạnh bếp lửa ta sẽ thấy .tờ giấy khi bắt nhiệt sẽ chuyển vàng dần từ vàng nhạt đến vàng sậm rồi vàng đen rồi cháy . cho nên lưỡi càng vàng càng nhiệt vàng đen đến đen mà khô là rất nhiệt. Nhớ bài giảng này về sau tôi xem kĩ lưỡi để kết luận hàn nhiệt.
Trở lại bệnh nhân trên. Sau khi nghi ngờ tôi hỏi bệnh nhân ( vấn chẩn) vừa rồi bà có dùng thuốc gì ko mà tim lại chậm thế. Lúc ấy bệnh nhân mới khai trước kia tim đập rất nhanh trên 100 nhịp /p Bác sỹ tim mạch cho uống Betanoc 2 năm nay.
Trời thế là đã rõ . betanoc là thuốc làm giảm nhịp tim.
Như vậy bệnh nhân này thực tế là mạch sác do thuốc làm thành mạch trì. Nếu ko cẩn trọng mà cho dùng ôn dược sẽ rất nguy hiểm.
Cổ nhân dạy. Hàn nhập hàn tắc tử nhiệt nhập nhiệt tắc cuồng .
Qua đây ta thấy con người ngày nay khác xa với ngày xưa do có dùng thêm thuốc tây vì vậy trên lâm sàng cần phải thận trọng luôn nghi ngờ nếu thấy sự bất thường giữa mạch và chứng cần phối hợp nhuần nhuyễn .Vọng – Văn -Vấn – thiết để kết luận chính xác qua đó đề ra pháp trị phù hợp cho từng người bệnh cụ thể mới khỏi sai lầm. !
Đôi điều chia sẻ cùng Đồng Nghiệp và các Bạn .!
Ngày 10/6/2024
Lương Y.Đồng Xuân Toán.
